In zijn recentste werk ontwikkelt kunstenaar Mathieu V. Staelens de ‘Excarnated Figuration’, een schilderkunst die tot doel heeft een eeuwenlang bestaand stereotype te emanciperen en om te vormen tot een bron van inspiratie. Er is wat reflectie en observatie voor nodig om door de sluier van de geschiedenis die zijn onderwerpen dragen te doorbreken, maar het is allemaal terug te vinden in zijn schilderijen. Laten we, voordat we naar de feiten kijken, het concept van excarnatie onderzoeken. Het is het tegenovergestelde van incarnatie en wordt gedefinieerd als de mens die wordt afgesneden van de betekenisvolle banden van het leven. Die banden zijn het paradigma dat ons omsluit, het concept vindt zijn oorsprong in de religieuze filosofie en kreeg belangstelling naarmate de secularisatie groeide.

Laten we, met dit in gedachten, nu dichter bij de (geschilderde) feiten kijken. Door de geschiedenis heen werd het skelet het stereotype van de moralistische waarschuwing, een symbool dat overging in een karikatuur als we kijken naar het werk van kunstenaarsstadsgenoot James Ensor. Niettemin een symbool van menselijke controle en ‘begeleiding’ om het (christelijke) schulddenken te cultiveren. Vandaag is het kapitalisme de seculiere realiteit van dit schulddenken. De skeletten die we zien in de schilderijen van Mathieu V. Staelens zijn zeer levende niet-binaire individuen, de glinstering in hun ogen getuigt dat er een levensdorstige ziel in hen brandt. Naast het spel van licht op hun lichaam valt op, hoe subtiel ook, dat de 'huidskleur' van hun botten enigszins varieert van skelet tot skelet, misschien een herinnering dat ze ooit deel uitmaakten van een ras? Elke figuur heeft een fysionomie die uniek is voor hen, waardoor krachtige, zelfverzekerde en zelfverzekerde individuen worden onthuld, zeker geen 'snowflakes' die op gespannen voet staan met hun fragiele zelfbeeld en gevoeligheid. De banden waaruit ze zich hebben bevrijd, lijken hun vlees te zijn, de politieke substantie van onze tijd. We leven allemaal in vooropgezette paradigma's: gemoedstoestanden waarin we zin en betekenis geven aan gewaarwordingen en ervaringen. We kunnen bijna niet anders: het definieert ons 'zelf' - het beeld dat we van onszelf hebben -, maar ook onze identiteit - hoe we ons verhouden tot de buitenwereld. Zonder paradigma's raken beide onrustig. Het zou kunnen verklaren waarom zovelen van ons vasthouden aan deze paradigma's, en ze helaas als de enige 'waarheid' beschouwen. Staelens' gewetensonderzoek naar de status van het lichaam in onze tijd komt neer op de stelling: is het niet aan ieder individu om de voorwaarden te scheppen voor zijn betekenisvolle plek in de wereld?